Ogólne zasady korzystania z pomocy społecznej
ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE
I. Zasiłek stały
- Pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, tj. od kwoty 701 zł. od 1 października 2018 r.
- Pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie tj.od kwoty 528 zł. od 1 października 2018 r.
Przez rodzinę ustawodawca natomiast rozumie osoby spokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Niezdolność do pracy z tytułu wiekuoznacza ukończone przez kobietę 60 lat i 65 lat ukończone przez mężczyznę.
W przypadku osoby samotnie gospodarującej zasiłek stały ustala się w wysokości stanowiącej różnicę między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej, a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 645 zł. W przypadku osoby w rodzinie zasiłek stały ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie, a dochodem tej osoby.
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje. Wydatki na zasiłki stałe są finansowane z budżetu Państwa.
II. Zasiłek okresowy
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, czyli od kwoty 701 zł;
- rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny, w szczególności ze względu na:
- długotrwałą chorobę,
- niepełnosprawność,
- bezrobocie,
- możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
„Kryterium dochodowe rodziny”– obliczane jest jako iloczyn kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, czyli kwoty 528 zł i liczby osób w rodzinie.
Kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 701 zł.
Wysokość zasiłku okresowego ustala się zgodnie z zasadami zawartymi w art. 38 ust. 2 i art. 147 ust. 3.
Art. 38 ust. 2. Zasiłek okresowy ustala się:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy miedzy kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;
- w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Art. 147 ust. 3 minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi 20 zł.
Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
III. Zasiłek celowy
Zasiłek celowy, o którym mowa w art. 39 ustawy może być przyznany w
szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności,
leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku
domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów
pogrzebu. Osobom bezdomnym i innym osobom nie mającym możliwości
uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w
Narodowym Funduszu Zdrowia może być przyznany zasiłek celowy na
pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.
W
szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie lub rodzinie o dochodach
przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany na podstawie
art. 41 ustawy zasiłek celowy specjalny:
- nie podlegający zwrotowi specjalny zasiłek celowy w wysokości nie przekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny;
- zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
IV. Składki na ubezpieczenie społeczne
Przez ojca i matkę należy rozumieć również ojca i matkę współmałżonka.
Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad osobami, o których mowa powyżej, stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia.
Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych jest opłacana przez okres sprawowania opieki.
Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysługuje osobie, która w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia:
- ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego co najmniej 10 lat;
- posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.
VI. Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest również za osoby pobierające zasiłek stały, a nie objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
- Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych.
- Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości oraz pory roku.
- Pomoc doraźna lub okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić.
Pomoc usługowa przyznawana w trybie i na zasadach wynikających z ustawy o pomocy społecznej to:
- praca socjalna
- poradnictwo specjalistyczne
- interwencja kryzysowa
- usługi opiekuńcze lub specjalistyczne
I. Praca socjalna
Praca socjalna, o której mowa w art. 45 ustawy –
czyli działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we
wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w środowisku
społecznym poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie
warunków sprzyjających temu celowi.
Praca socjalna prowadzona jest:
- z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej,
- ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności.
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód. W działalności tej wykorzystuje się właściwe jej metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia.
II. Poradnictwo specjalistyczne
Poradnictwo specjalistyczne, o którym mowa w
art. 46 ustawy, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne,
świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę
wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych. Realizowane jest
bez względu na posiadany dochód.
- Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
- Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii.
- Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
III. Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa, o której mowa w art. 47
ustawy – stanowi zespół działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin
znajdujących się w kryzysie, w tym dotkniętych przemocą, w celu
zapobiegania lub pogłębiania występujących dysfunkcji. Interwencją
kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany dochód. W
ramach interwencji kryzysowej udziela się w szczególności poradnictwa
specjalistycznego oraz schronienia dostępnego przez całą dobę.
IV. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne
Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne, o których
mowa w art. 50 ustawy – pomoc w tej formie przysługuje osobie samotnej,
która z powodu wieku lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a
jest jej pozbawiona.
Usługi te mogą być przyznane także osobie,
która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, także wspólnie nie
zamieszkujący małżonek, wstępni i zstępni nie mogą takiej pomocy
zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują: pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są
to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju
schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze
specjalistycznym przygotowaniem.
Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, termin i miejsce świadczenia.
Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i
odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z
wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób zaburzonych
psychicznie.
Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych,
kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz warunki i tryb ustalania i
pobierania opłat za specjalistyczne usługi świadczone osobom z
zaburzeniami psychicznymi określa w drodze rozporządzenia minister
właściwy ds. zabezpieczenia społecznego.
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia, rodzinnych domach pomocy społecznej i domach pomocy społecznej.
Osobie, która ze względu na trudną sytuację
życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w
funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie
świadczonym przez jednostkę opieki całodobowej, może być przyznany pobyt
w mieszkaniu chronionym, o którym mowa w art. 53 ustawy. Mieszkanie
chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam
przebywające pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia
lub zastępującą pobyt w placówce opieki całodobowej. Mieszkanie
zapewnia warunki samodzielnego życia w środowisku, w integracji ze
społecznością lokalną.
Osobom, które ze względu na wiek, chorobę, lub
niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu
niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze
świadczone w ośrodkach wsparcia, o których mowa w art. 51 ustawy.
Ośrodki wsparcia są jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej
dziennego pobytu. Mogą być w nich prowadzone miejsca całodobowe
okresowego pobytu. Ośrodkiem wsparcia jest środowiskowy dom samopomocy
dla osób zaburzonych psychicznie, dzienny dom pomocy, dom dla matek z
małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych
oraz klub samopomocy.
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu
wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie mogącej samodzielnie
funkcjonować w codziennym życiu, której rodzina i gmina nie może
zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych w środowisku
zamieszkania, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy
społecznej, o którym mowa w Dziale II Rozdziale 2 ustawy – art. 54-66.
Domy pomocy społecznej, w zależności od tego dla kogo są przeznaczone,
dzielą się na domy dla:
-
osób w podeszłym wieku;
-
osób przewlekle somatycznie chorych;
-
osób przewlekle psychicznie chorych;
-
dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
-
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
-
osób niepełnosprawnych fizycznie.
Pomoc usługowa przyznawana w trybie i na zasadach wynikających z ustawy o pomocy społecznej to:
- praca socjalna
- poradnictwo specjalistyczne
- interwencja kryzysowa
- usługi opiekuńcze lub specjalistyczne
I. Praca socjalna
Praca socjalna, o której mowa w art. 45 ustawy –
czyli działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we
wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w środowisku
społecznym poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie
warunków sprzyjających temu celowi.
Praca socjalna prowadzona jest:
- z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej,
- ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności.
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód. W działalności tej wykorzystuje się właściwe jej metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia.
II. Poradnictwo specjalistyczne
Poradnictwo specjalistyczne, o którym mowa w
art. 46 ustawy, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne,
świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę
wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych. Realizowane jest
bez względu na posiadany dochód.
- Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
- Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii.
- Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
III. Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa, o której mowa w art. 47
ustawy – stanowi zespół działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin
znajdujących się w kryzysie, w tym dotkniętych przemocą, w celu
zapobiegania lub pogłębiania występujących dysfunkcji. Interwencją
kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany dochód. W
ramach interwencji kryzysowej udziela się w szczególności poradnictwa
specjalistycznego oraz schronienia dostępnego przez całą dobę.
IV. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne
Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne, o których
mowa w art. 50 ustawy – pomoc w tej formie przysługuje osobie samotnej,
która z powodu wieku lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a
jest jej pozbawiona.
Usługi te mogą być przyznane także osobie,
która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, także wspólnie nie
zamieszkujący małżonek, wstępni i zstępni nie mogą takiej pomocy
zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują: pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są
to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju
schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze
specjalistycznym przygotowaniem.
MOPS, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, termin i miejsce świadczenia.
Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i
odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z
wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób zaburzonych
psychicznie.
Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych, kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi określa w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego.
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia, rodzinnych domach pomocy społecznej i domach pomocy społecznej.
Osobie, która ze względu na trudną sytuację
życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w
funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie
świadczonym przez jednostkę opieki całodobowej, może być przyznany pobyt
w mieszkaniu chronionym, o którym mowa w art. 53 ustawy. Mieszkanie
chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam
przebywające pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia
lub zastępującą pobyt w placówce opieki całodobowej. Mieszkanie
zapewnia warunki samodzielnego życia w środowisku, w integracji ze
społecznością lokalną.
Osobom, które ze względu na wiek, chorobę, lub
niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu
niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze
świadczone w ośrodkach wsparcia, o których mowa w art. 51 ustawy.
Ośrodki wsparcia są jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej
dziennego pobytu. Mogą być w nich prowadzone miejsca całodobowe
okresowego pobytu. Ośrodkiem wsparcia jest środowiskowy dom samopomocy
dla osób zaburzonych psychicznie, dzienny dom pomocy, dom dla matek z
małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych
oraz klub samopomocy.
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu
wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie mogącej samodzielnie
funkcjonować w codziennym życiu, której rodzina i gmina nie może
zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych w środowisku
zamieszkania, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy
społecznej, o którym mowa w Dziale II Rozdziale 2 ustawy – art. 54-66.
Domy pomocy społecznej, w zależności od tego dla kogo są przeznaczone,
dzielą się na domy dla:
- osób w podeszłym wieku;
- osób przewlekle somatycznie chorych;
- osób przewlekle psychicznie chorych;
- dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
- dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
- osób niepełnosprawnych fizycznie.